Δευτέρα 20 Απριλίου 2015

Αρτηριακή πίεση:η σωστή μέτρηση

Βασσάλος Δημήτριος – Πνευμονολόγος
Καρτσαγκούλης Ευστάθιος- Καρδιολόγος
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η αρτηριακή πίεση μετράται κατά προσέγγιση στην καθημέρα πράξη. Στα παλιά φαρμακεία οι ασθενείς πήγαιναν για μέτρηση πίεσης. Σήμερα όλα σχεδόν κατέχουν ηλεκτρονικά πιεσόμετρα, που απ’ ότι φαίνεται οι μετρήσεις  τους είναι απαράδεκτες. Στα ιατρεία και τα Νοσοκομεία βλέπουμε μετρήσεις αντιεπιστημονικές, συνήθως λόγω βιασύνης. Στο ΤΕΙ της Αθήνας, σε όλες τις ειδικότητες, παρακολουθούμε τους φοιτητές να θεωρούν σωστή τη μέτρηση που γίνεται βιαστικά και κατά προσέγγιση. 
Αυτή η εικόνα μας ώθησε να γράψουμε αυτό το άρθρο και να μπορέσουμε να θυμίσουμε, ότι η πίεση, για να μετράται σωστά, πρέπει να ακολουθούνται κάποιοι κανόνες. Επίσης να σημειώσουμε για άλλη μια φορά ότι τα ηλεκτρονικά πιεσόμετρα είναι απαράδεκτα και μερικές φορές επικίνδυνα, αφού οι μετρήσεις τους είναι εντελώς κατά προσέγγιση και με μεγάλη πιθανότητα λάθους.
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΤΡΗΣΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ
Ο εξεταζόμενος θα πρέπει να είναι ξεκούραστος και για τα τελευταία 15 λεπτά να μην έχει κάνει καμία προσπάθεια. Δεν θα πρέπει να έχει ασκηθεί, ούτε να έχει καπνίσει για 30 λεπτά και να έχει κενή την ουροδόχο κύστη. Το δωμάτιο που γίνεται η εξέταση να είναι ήσυχο και ζεστό. Αφαιρούμε  όλα τα ρούχα που πιέζουν το βραχίονα. Τοποθετούμε το βραχίονα σε σταθερό σημείο, έτσι ώστε το επίπεδο της καρδιάς να είναι ίδιο με το επίπεδο τοποθέτησης του ακουστικού. Το σφυγμομανόμετρο που επιλεγούμε είναι το Υδραργυρικό μιας και είναι το πιο αξιόπιστο. Τα μηχανικά λόγω του ελάσματος θέλουν ανά 5-6 μήνες επαναρύθμιση. Επιλέγουμε την κατάλληλη περιχειρίδα (το μήκος του αεροθαλάμου πρέπει να είναι το 80 % του βραχίονα και το πλάτος το 40 %).
 ΜΕΤΡΗΣΗ
Η αρτηρία που επιλέγουμε συνήθως για τη μέτρηση της Αρτηριακής Πίεσης είναι η Βραχιόνιος Αρτηρία, η οποία πορεύεται κατά μήκος της αύλακας του δικεφάλου βραχιόνιου μυός και ψηλαφάται επί τα εντός του τένοντα του μυός. Αφού την ψηλαφήσουμε, έπειτα εκεί θα τοποθετήσουμε τον κώδωνα του στηθοσκοπίου.
Τοποθετούμε την περιχειρίδα με τρόπο ώστε να περιβάλλει το βραχίονα χωρίς να είναι χαλαρή ή να τον σφίγγει πολύ και φροντίζουμε το μέσον του αεροθαλάμου να βρίσκεται πάνω από την πορεία της βραχιόνιας αρτηρίας. Το κάτω όριο της περιχειρίδας πρέπει να βρίσκεται λίγα εκατοστά πάνω από την καμπή του αγκώνα (εμπειρικά 3 δάχτυλα), ώστε να υπάρχει χώρος για την τοποθέτηση του στηθοσκοπίου αμέσως πιο πάνω από το σημείο διχασμού της βραχιόνιας αρτηρίας.
Το πρώτο βήμα για τη μέτρηση της Αρτηριακής πίεσης είναι με τον αεροθάλαμο να ασκήσουμε εξωτερικά πίεση στο τοίχωμα της βραχιονίου αρτηρίας λίγο μεγαλύτερη από την πίεση που ασκεί εσωτερικά το περιεχόμενο αίμα στο τοίχωμά της. Αυτό θα έχει ως συνέπεια το κλείσιμο της αρτηρίας. Για να βρούμε πόση πίεση χρειάζεται να ασκήσουμε για να κλείσει η βραχιόνιος αρτηρία, καθώς αυξάνουμε την πίεση στον αεροθάλαμο, ψηλαφούμε τον σφυγμό στην κερκιδική αρτηρία. Μόλις ο σφυγμός δεν ψηλαφάται πλέον, η πίεση που ασκούμε έχει μόλις ξεπεράσει την πίεση που ασκεί το αίμα στο τοίχωμα της αρτηρίας και αυτή έχει κλείσει.
Ας υποθέσουμε για πρακτικούς λόγους ότι η πίεση είναι 120 mm Hg. Ξεφουσκώνουμε εντελώς τον αεροθάλαμο περιστρέφοντας αριστερά τη βαλβίδα του πουάρ και περιμένουμε για 1 λεπτό. Αυξάνουμε εκ νέου την πίεση στον αεροθάλαμο περίπου 30 mm Hg πάνω από την πίεση που είχαμε διαπιστώσει στην προηγούμενη φάση. Στο παράδειγμα που χρησιμοποιούμε θα φουσκώσουμε τον αεροθάλαμο μέχρι το 150 mm Hg. Τοποθετούμε τα ακουστικά στα αυτιά μας και βάζουμε τον κώδωνα των ακουστικών εκεί που είχαμε ψηλαφήσει τη βραχιόνιο αρτηρία.. Αρχικά κανείς ήχος δεν ακούγεται αφού καθόλου αίμα δεν διέρχεται από την κλειστή αρτηρία. Ξεφουσκώνουμε σιγά-σιγά τον αεροθάλαμο περιστρέφοντας τη βαλβίδα του πουάρ ελαφρώς προς τα αριστερά. Ο πρώτος ήχος που θα ακούσουμε δηλώνει ότι ποσότητα αίματος κατάφερε για πρώτη φορά να ασκήσει μεγαλύτερη πίεση απ’ ότι ο αεροθάλαμος στο τοίχωμα της αρτηρίας, να τη διανοίξει στιγμιαία, να τη διασχίσει και καθώς το αίμα περνά από το στενό τμήμα του αγγείου προς το διευρυμένο να κάνει στροβίλους που παράγουν ήχο. Συνεχίζουμε να ξεφουσκώνουμε τον αεροθάλαμο και ασκούμε όλο και λιγότερη πίεση εξωτερικά και το αγγείο να ανοίγει σε κάθε σφυγμικό κύμα, παράγοντας ήχους καθώς το αίμα στροβιλίζεται στη δίοδο του από το στενωμένο στο διευρυμένο τμήμα του αγγείου. Οι ήχοι που παράγονται λέγονται Korotkoff, προς τιμή του Ρώσου φυσικού που περίγραψε πρώτος την ακρόαση το 1905, και έχουν 5 φάσεις. 
ΗΧΟΙ KOROTKOFF
ΦΑΣΗ Ι Εμφάνιση ελαφρών καθαρών επαναλαμβανόμενων ήχων. Συμπίπτουν με την εμφάνιση του ψηλαφητού σφυγμού και της συστολικής πίεσης
ΦΑΣΗ ΙΙ Οι ήχοι γίνονται πιο μαλακοί και πιο δυνατοί.
ΦΑΣΗ ΙΙΙ Οι ήχοι γίνονται πιο κοφτοί και πιο δυνατοί.
ΦΑΣΗ ΙV Οι ήχοι σβήνουν, γίνονται λιγότερο ευδιάκριτοι και οι μικρής έντασης εξαφανίζονται.
ΦΑΣΗ V Οι ήχοι εξαφανίζονται εντελώς. Αντιστοιχεί με τη διαστολική πίεση.
 ΓΙΑΤΙ Η ΠΙΕΣΗ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΣΤΑ ΔΥΟ ΑΝΩ ΑΚΡΑ
Η πίεση είναι μεγαλύτερη στο αριστερό χέρι 5-10 mm Hg. Όταν ρωτάμε τους σπουδαστές να αιτιολογήσουν αυτή την ερώτηση απαντούν «διότι το αριστερό είναι κοντύτερα στην καρδιά». Η απάντηση είναι βέβαια λάθος. Η δεξιά βραχιόνιος εκφύεται κοντύτερα στην καρδιά Όμως η δεξιά βραχιόνιος υπόκειται και σε μια παραπάνω διακλάδωση αυτή της Ανωνύμου Αρτηρίας, που είναι και το πρώτο αγγείο που εκφύεται από το Αορτικό Τόξο, ενώ αριστερά η έκφυση της υποκλειδίου που διακλαδίζεται σε βραχιόνιο και μασχαλιαία είναι απευθείας από το αορτικό τόξο.
ΑΠΟΦΥΓΗ ΛΑΘΩΝ ΣΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
Σε άτομα που έχουν κάνει μαστεκτομή με λεμφαδενικό καθαρισμό της μασχαλιαίας κοιλότητας ή οποιαδήποτε επέμβαση που αφορά τον βραχίονα ή τον ώμο χρησιμοποιούμε για μέτρηση το άλλο άνω άκρο.
Σε άτομα που έχει γίνει αρτηριοφλεβώδης αναστόμωση για τεχνητό νεφρό χρησιμοποιούμε το άλλο άνω άκρο
Σε άτομα με καρδιακή αρρυθμία, η συστολική πίεση μπορεί να ποικίλει από χτύπο σε χτύπο και η ένδειξη που ακούγεται στους ήχους να είναι διαφορετική. Στην περίπτωση αυτή η αποσυμπίεση του αεροθαλάμου πρέπει να είναι πιο αργή από τη συνηθισμένη και οι επαναλήψεις των μετρήσεων περισσότερες.
Σε άτομα με βραδυκαρδία κατεβάζουμε την πίεση του αεροθαλάμου πολύ αργά για να αποφύγουμε την υποεκτίμηση της συστολικής και την υπερεκτίμηση της διαστολικής.
Μεγάλη διαφορά στη μέτρηση των δυο χεριών μπορεί να υπάρχει σε ασθενείς με συγγενείς καρδιόπαθειες, αγγειακή νόσο, ετερόπλευρες μυοσκελετικές ανωμαλίες και διαχωριστικό ανεύρυσμα της Αορτής.
Σε άτομα με στένωση της υποκλειδίου, της μασχαλιαίας ή/και της βραχιονίου αρτηρίας η παρουσία ενός επιπρόσθετου ήχου μπορεί να επιδρά στην ερμηνεία των ήχων Korotkoff.
Σε άτομα με υψηλή συστολική πίεση μπορεί να υπάρξει ακροαστικό κενό χωρίς αυτό να θεωρείται παθολογικό.
 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
    1. Εργαστηριακός οδηγός ασκήσεων φυσιολογίας του ανθρώπου. Υβόννη Δημουλά. Αθήνα 2007 Σελ. 169-184
    2. Εργαστηριακές ασκήσεις φυσιολογίας. Λυμπέρη Μαρία και άλλοι. Εκδόσεις Λύχνος.  Αθήνα 1993 ΣΕλ. 172-190
    3. Vander et all Φυσιολογία του Ανθρώπου. Ιατρικές Εκδόσεις Πασχαλίδης.2001. Σελ. 551-600
    4. EFFECTS OF BLOOD-PRESSURE MEASUREMENT BY THE DOCTOR ON PATIENT'S BLOOD PRESSURE AND HEART RATE.The Lancet, Volume 322, Issue 322, Pages 695-698, 24 September
    5. Hypertension. Bakris George. Martin Dunitz.2004, p 3-25
    6. Recommendations on blood pressure measurement. Br Med J (Clin Res Ed). 1986 September 6; 293(6547): 611–615.
    7.  European Society of Hypertension recommendations for conventional,      ambulatory and home blood pressure measurement. Journal of Hypertension: May 2003 - Volume 21 - Issue 5 - pp 821-848 Recommendations
    8. Prognostic Value of Ambulatory Blood-Pressure Recordings in Patients with  Treated Hypertension. NEJM Volume 348: 2407-2415, June 12, 2003 Number 24
 

Δεν υπάρχουν σχόλια: