«άγνωστοι» Ναξιώτες αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης

«άγνωστοι» Ναξιώτες αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης


Μανωλάς Μανώλης 1921-1944


εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

τον Ιανουάριο 1944 στην Καισαριανή


γράφει ο φιλόλογος Νίκος Ι. Λεβογιάννης



Για τον Μανώλη Μανωλά, που εκτελέστηκε στην Καισαριανή από τους Γερμανούς στις 29 Ιανουαρίου 1944 μαζί με άλλους τέσσερις αγωνιστές, δεν έχουμε πλήρη στοιχεία ως προς την καταγωγή του (όνομα πατέρα, το χωριό καταγωγής του), ούτε έχουμε εντοπίσει κάποιους συγγενείς του. Γνωρίζουμε μόνο όσα στοιχεία αναγράφονται σε έγγραφο του ΚΑ΄ Αστυνομικού Τμήματος Καισαριανής με ημερομηνία 29 Ιανουαρίου 1944, το οποίο αναφέρεται στην εκτέλεση πέντε πατριωτών στην Καισαριανή την ίδια μέρα. Το έγγραφο αυτό είναι το παρακάτω: «Περί εκτελέσεως Ελλήνων υπό Γερμανικών αρχών Κατοχής.






Αριθ. Πρωτ. 30. Εν Αθήναις τη 29η Ιαν/ρίου 1944.

Το ΚΑ΄ Αστυνομικό Τμήμα Προς την Αστυνομικήν Δ/νσιν Αθηνών (Τμήμα Εμπιστευτικόν) Ενταύθα. «Περί εκτελέσεως Ελλήνων υπό Γερμανικών αρχών κατοχής». Λαμβάνω την τιμήν ν’ αναφέρω, ότι την 29/1/44 και κατά τας πρωινάς ώρας, έλαβεν χώραν εις Εθνικόν σκοπευτήριον, υπό των Γερμανικών αρχών κατοχής, εκτέλεσις των κάτωθι Ελλήνων, διά την έναντι εκάστου αναγραφομένην αιτίαν.

1) Χατζηχρίστου Βασίλειος, γεννηθείς εν Σμύρνη τω 1905, διά κατοχήν όπλου. 2) Λεμοντζόγλου Σωκράτης, γεννηθείς εν Κω/πόλει τω 1916, διά κατοχήν όπλου, σαμποτάζ και συνεργίαν κλοπών. 3) Βαρυπόμπης Ιωάννης, γεννηθείς εν Αθήναις το 1919, διά κατοχήν όπλου και κομμουνιστικήν δράσιν. 4) Αντωνιάδης Νικήτας, γεννηθείς εις Ηράκλειον Κρήτης, τω 1912, διά κατοχήν όπλου. 5) Μανωλάς Εμμανουήλ, γεννηθείς εν Νάξω τω 1921, διά κατοχήν όπλου και απόπειραν πολιτικού εγκλήματος. Ο Διοικητής Ι. Σαραντίτης Αστυνόμος Α΄» .

Γνωρίζουμε λοιπόν ότι ο Μανώλης Μανωλάς γεννήθηκε στη Νάξο το 1921, ζούσε στην Αθήνα στη διάρκεια της Κατοχής και συνελήφθη από τους Γερμανούς «διά κατοχήν όπλου και από
πειραν πολιτικού εγκλήματος» και εκτελέστηκε στο σκοπευτήριο της Καισαριανής μαζί με άλλους τέσσερις πατριώτες στις 29 Ιανουαρίου 1944.

Σε βιβλία με καταλόγους εκτελσθέντων από τους Γερμανούς στη διάρκεια της Κατοχής καταγράφεται η διευθυνση διαμονής του Μανώλη Μανωλά στην Αθήνα (συνοικία Βάθης, οδός Ταρσού 28) και η οικογενειακή του κατάσταση (ένας γονιός και πέντε αδέλφια). (Αντ. Φλούντζη «Εκτελεσθέντες και κρατούμενοι στα χρόνια της Κατοχής 1941-1944» και το ανέκδοτο βιβλίο του Θ. Κουλίτσου: «Ονόματα εκτελεσθέντων τα χρόνια της Κατοχής 1941-1944 στο Σκοπευτήριο Καισαριανής-Θυσιαστήριο Λευτεριάς» Αθήνα 1992, βιβλιοθήκη Πανελληνίου Συλλόγου-Εθνική Αντίσταση).

Από τις ανακοινώσεις των Γερμανών στις Αθηναϊκές εφημερίδες της 31 Ιανουαρίου 1944 προκύπτει ότι ο Μ. Μανωλάς και οι σύντροφοί του εκτελέστηκαν σε αντίποινα για το θάνατο από αντάρτες στο Κολωνάκι του υφυπουργού εργασίας της κατοχικής κυβέρνησης Ν. Κολυβά. Η ανακοίνωση του Στρατιωτικού Διοικητή Ελλάδος στις 29 Ιανουαρίου 1944 αναφέρει: «Την πρωίαν της 27 Ιανουαρίου 1944 εδολοφονήθη έμπροσθεν της οικίας του ο υφυπουργός της Εργασίας Νικόλαος Καλύβας υπ’ αγνώστων. Αι μέχρι τούδε ανακρίσεις απέδειξαν αναμφισβητήτως ότι οι εγκληματίαι προέρχονται εκ των τάξεων των Κομμουνιστών και των υποθαλπόντων τον κομμουνισμόν. Η άνανδρος αυτή δολοφονία εναντίον μέλους της ελληνικής Κυβερνήσεως απεσκόπει να θίξη την ολότητα του ελληνικού λαού, δεικνύει δε εκ νέου τι αναμένει την Ελλάδα υπό την κομμουνιστικήν κυριαρχίαν. Ως αντίποινα διά την εγκληματικήν ταύτην πράξιν διέταξα τον τυφεκισμόν σήμερον την πρωίαν πεντήκοντα (50) κομμουνιστών. Αθήναι 29 Ιανουαρίου 1944. Ο Στρατιωτικός Διοικητής Ελλάδος».