ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΑΞΟΥ 1929 ΜΙΧΑΛΗΣ Ν. ΚΟΝΤΕΛΙΕΡΗΣ

Εμμανουήλ Αντ. Δρης
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ του Μιχ. Νικ. Κοντελιέρη
Ο Μιχάλης ο Κοντελιέρης γεννήθηκε το 1893 στο Γαλανάδο της Νάξου. Πατέρας
του ήταν ο Νικόλαος Κουτελιέρης (άλλαξαν αργότερα το όνομα σε Κοντελιέρης) ο
οποίος επίσης είχε γεννηθεί στο Γαλανάδο. Ο πατέρας του ήταν από τον Άγιο Θαλέλαιο
(ή Άγιο Θαλάλαιο ή Άη Θελένη) της Νάξου. Μητέρα του Μιχ. Κοντελιέρη ήταν η
Χρυσάνθη το γένος Μιχ. Καστελλάνου (Μακρή) από το Γαλανάδο.
Ο Νικ. Κουτελιέρης με τη γυναίκα του Χρυσάνθη και το γιό του Μιχάλη
μετανάστευσαν στην Κωνσταντινούπολη όπου ασκούσε το επάγγελμα του τσαγκάρη και
τον βοηθούσε σε αυτό ο Μιχάλης. Εκεί γεννήθηκαν τρεις κόρες, αδελφές του Μιχάλη.
Επέστρεψαν στην Ελλάδα. Έμεναν στον Κοπανά (Βύρωνα) όπου είχαν δικό τους σπίτι
και δίπλα μπακάλικο και τσαγκαράδικο. Στην Αθήνα γεννήθηκε και η μικρότερη κόρη
της οικογένειας. Όπως φαίνεται από τα αρχεία του Ellis Island των ΗΠΑ, το 1910 ο
Νικόλας Κοντελιέρης (το επίθετό του με λατινικούς χαρακτήρες εμφανίζεται ως
Kontelieris) βρίσκεται στις ΗΠΑ όπου μάλιστα φαίνεται να υποδέχεται στις 11/9/1910,
στη Νέα Υόρκη, τον αδελφό της γυναίκας του Δημήτρη Μιχ. Καστελλάνο (Μακρή)
παντρεμένο στο Γλινάδο της Νάξου με τη Φραγκούλα το γένος Δημητροκάλλη
(Σάλιακα). Ο μικρός Μιχάλης, πριν πάει η οικογένεια στην Αθήνα, δουλεύει ως
μαθητευόμενος τσαγκάρης στο διπλανό χωριό το Γλινάδο δίπλα στον τσαγκάρη Σταμάτη
Σφυρόερα (γερο-Ντάλας). Δεν είναι ακριβώς γνωστές οι γραμματικές γνώσεις του Μιχ.
Κοντελιέρη.
Ο Μιχάλης αναπτύσσει μεγάλη δραστηριότητα στην Αθήνα ενώ επισκέπτεται πολύ
συχνά τη Νάξο όπου κάνει παρέα με πλήθος ανθρώπων από τα χωριά και τη χώρα,
μετέχοντας στα γλέντια τους, μάλιστα χορεύοντας και τραγουδώντας πολύ καλά.
Είχε δουλέψει στην εταιρία ελαστικών Pirelli. Κάποιο διάστημα δούλευε στη Μυτιλήνη
στη Λέσβο.
Ασχολήθηκε με τη συγγραφή ποιημάτων, διηγημάτων, βιογραφιών, με τη λαογραφία,
έγραφε άρθρα και σε εφημερίδες. Ήταν Γενικός Γραμματέας της Εταιρίας Κυκλαδικού
Πολιτισμού και Τέχνης. Είχε οργανώσει ένα είδος λαογραφικού μουσείου στην οδό
Σταδίου-3 όπου είχε μαζέψει διάφορα Ναξιακά γεωργικά εργαλεία και παλαιά οικιακά
σκεύη. Οργάνωνε χορούς Ναξίων σε διάφορα μέρη στην Αθήνα όπως, στην Αίγλη του
Ζαππείου και σε θέατρο στην οδό Ιπποκράτους.
Ήταν πολύ γνωστός σε κύκλους διανοουμένων και καλλιτεχνών της Αθήνας.
Παντρεύτηκε τρεις φορές με γυναίκες από γνωστές οικογένειες της Αθήνας. Πέθανε από
καρδιακό επισόδειο το 1939 σε ηλικία μόλις 46 ετών, ενώ ντύνονταν για να πάει στο
γάμο της κόρης της γυναίκας του.

Ο Μιχ. Κοντελιέρης έχει γράψει πολλά έργα.
Αυτά που σώζονται είναι:
ΝΑΞΟΣ (1929)

ΟΙ ΑΜΟΥΡΟΥΖΟΙ (1935)
Επίσης υπάρχει το
ΓΙΑΝΝΟΥΛΗΣ ΧΑΛΕΠΑΣ έκδοση του 1997. Από χειρόγραφά του το εξέδωσαν οι
αδελφές του Κυριακή Πρωτοπαπά και Ελισάβετ Γιαννημάρα. Αυτό το βιβλίο εκδόθηκε
ξανά το 2006 από τις εκδόσεις Φιλιππότη.
Αναφέρονται αλλά δεν έχουν εντοπιστεί τα ακόλουθα
ΔΗΜΩΔΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑ (1912)
ΚΕΡΑΥΝΟΣ (1913)
ΗΡΩΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ (1918)
ΛΕΒΕΝΤΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΓΟΥ (1921)

ΤΡΑΓΙΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΑΣ (δράμα τρίπρακτο) (1926)
Εφημερίδες
ΩΡΑΙΑ ΕΛΛΑΣ (1914)
ΚΥΚΛΑΔΙΚΗ ΕΝΩΣΙΣ (1932).
Στο τέλος του βιβλίου Νάξος υπάρχουν ποιήματα του συγγραφέα και 10 ναξιώτικα
τραγούδια μελοποιημένα από τον φίλο του Κοντελιέρη, Παναγιώτη Γλυκοφρύδη. Ο
Παναγιώτης Γλυκοφρύδης ήταν πολύ γνωστός συνθέτης του μεσοπολέμου, γεννημένος
το 1893 που , ενώ περπατούσε, σκοτώθηκε από όλμο στα Δεκεμβριανά, το 1944.
Ήταν φίλος του γνωστού ζωγράφου Πολύκλειτου Ρέγκου του οποίου σκίτσα υπάρχουν
στο βιβλίο για τον Χαλεπά και φίλος του ίδιου του Χαλεπά. Το βιβλίο Οι Αμουρούζοι
είναι αφιερωμένο από τον συγγραφέα στον φίλτατόν του Άγγελο Σικελιανό.
ΥΓ
Πολλές από τις πληροφορίες για τον Μιχ. Ν. Κοντελιέρη τις πήρα από τη μάνα μου

Αικατερίνη Δρη (1914- ) το γένος Δημητρίου Μιχ. Καστελλάνου που αναφέρθηκε
παραπάνω (στις ΗΠΑ). Η μάνα μου έρχονταν από την Νάξο συχνά στην Αθήνα και
έμενε στο σπίτι της θείας της Χρυσάνθης, της μάνας του Μιχ. Κοντελιέρη. Είχε πάει σε
ναξιώτικους χορούς που οργάνωνε ο εξάδελφός της και είναι το μόνο επιζών άτομο από
τους εξ αίματος συγγενείς που ήξερε από πολύ κοντά τον συγγραφέα.

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Ο «τραγικός» της ελληνικής Τέχνης

«Μοίρα» κάθε αληθινά μεγάλου δημιουργού, ακόμα και αν ήταν ο πιο παραγνωρισμένος στην εποχή του, είναι η - έστω μετά θάνατον - καταχώρισή του στους «αθάνατους» δημιουργούς. Τέτοια, χαρακτηριστικότατη περίπτωση είναι ο παραγνωρισμένος στην εποχή του από τους αστούς κριτικούς, πρωτοπόρος της σύγχρονης ελληνικής γλυπτικής, Γιαννούλης Χαλεπάς. Ο Τήνιος «φτωχούλης του θεού» - σαν τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη - μετά θάνατον έγινε αντικείμενο θαυμασμού και μελέτης. Πολλά βιοεργογραφικά βιβλία γράφτηκαν τα τελευταία 20-30 χρόνια. Τα περισσότερα από αυτά είδαν το εκδοτικό «φως» χάρη στην αγάπη του Στρατή Φιλιππότη για τη γενέτειρά του Τήνο και το πάθος του για τους μεγάλους καλλιτέχνες της. Γόνος σπουδαίων καλλιτεχνών, ο Στρατής Γ. Φιλιππότης συνέβαλε τα μέγιστα για τη δικαίωση και προβολή του έργου του Χαλεπά.

Πρόσφατα, οι εκδόσεις του «Εριννή» κυκλοφόρησαν δύο ακόμη μελέτες για τον γλύπτη: Το πρώτο βιβλίο, που απέσπασε τον έπαινο της Ακαδημίας Αθηνών, το 1977, (2η έκδοση συμπληρωμένη με νέα βιβλιογραφία) είναι το εικονογραφημένο με έργα του γλύπτη και σκίτσα του ζωγράφου Πολ. Ρέγκο για τον Χαλεπά «Γιαννούλης Χαλεπάς» του Μιχαήλ Ν. Κοντελιέρη. Διακεκριμένος λαογράφος και ιστορικός του αιγαιοπελαγίτικου πολιτισμού, ο Μ. Κοντελιέρης υπήρξε ο πρώτος μελετητής της ζωής και του έργου του Χαλεπά, αλλά καθώς ήταν και φίλος του με το βιβλίο αυτό «απαθανατίζει» το γλύπτη με πολλά - αυθεντικές μαρτυρίες - λόγια του γλύπτη και των οικείων του. Το βιβλίο περιλαμβάνει και παράρτημα με κατάλογο των έργων του Χαλεπά και στις τρεις περιόδους της δημιουργίας του.

ΝΑΞΟΣ 1929

Στον αγαπητό λαό του Νησιού μου, Μιχάλης Κοντελιέρης
ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ 1929

Μέρος 1ο
ΝΑΞΟΣ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΔΩ