Η ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΤΗΣ 21ης ΑΠΡΙΛΙΟΥ στη ΝΑΞΟ

«ενήργει εράνους υπέρ του ΚΚΕ και κομμουνιστικήν προπαγάνδαν 

και εμύησεν πολλά άτομα εις τον κομμουνισμόν»

γράφει ο φιλόλογος Νίκος Ι. Λεβογιάννης

(δημοσιεύτηκε στην εφημ., ΜΑΣΚΑ Νάξου στις 16.6.2011)

Από τις πρώτες μέρες της δικτατορίας βρέθηκαν στο στόχαστρο των τοπικών παραγόντων της χούντας (στρατιωτική διοίκηση, χωροφυλακή, χαφιέδες, διορισμένοι σε διάφορες θέσεις) ορισμένοι αριστεροί στην ιδεολογία ναξιώτες, άνθρωποι αξιόλογοι και αξιοσέβαστοι με προσφορά στον τόπο και την πατρίδα. Ήταν τόσο το μένος των χουντικών εναντίον τους, που τους έστειλαν εξορία στη Γυάρο ως άκρως επικίνδυνους για το καθεστώς.

Πρόκειται για τον Απεραθίτη καθηγητή

Μιχάλη Μπαρδάνη, τον σπουδαίο αυτόν επιστήμονα και άνθρωπο, που πολέμησε για την πατρίδα στο μέτωπο το 1940 και στη συνέχεια στον ΕΛΑΣ εναντίον των κατακτητών, τον ιδρυτή του σπουδαίου αρχαιολογικού μουσείου της Απειράνθου, που σήμερα φέρει το όνομά του.
Ο Μπαρδάνης όμως ήταν «επικίνδυνος» κομμουνιστής και έπρεπε πάραυτα να συλληφθεί και να εξοριστεί στη Γυάρο, όπου έμεινε αρκετό διάστημα, ώσπου η βεβαρυμμένη υγεία του επιδεινώθηκε και αποφυλακίστηκε για να πεθάνει μετά από μερικά χρόνια.

Παρόμοια αντιμετώπιση είχε και ο γνωστός στη Χώρα εμποροράπτης Γιάννης Φ. Μαργαρίτης, ο οποίος επίσης ως …«επικίνδυνος» κομμουνιστής βρέθηκε με απόφαση της Επιτροπής Εθνικής Ασφάλειας του Νομού και ύστερα από εισήγηση της Χωροφυλακής Νάξου εξόριστος στη Γυάρο και στη συνέχεια εκτοπισμένος στο Παρθένι Λέρου και στη Σκάλα Ωροπού.
Η απόφαση αναφέρει μεταξύ άλλων: «τόσο κατά το απώτερον παρελθόν όσον και κατά το πρόσφατον τοιούτον ανέπτυξε σοβαράν και αξιόλογον κομμουνιστικήν δράσιν, ενήργησεν συνομωτικώς και δραστηρίως διά την αναδιοργάνωσιν του παρανόμου μηχανισμού του ΚΚΕ εν τη περιοχή του Νομού Κυκλάδων και αλλαχού, ενήργει εράνους υπέρ του ΚΚΕ και κομμουνιστικήν προπαγάνδαν και εμύησεν πολλά άτομα εις τον κομμουνισμόν…».

Ο Γιάννης Μαργαρίτης αφέθηκε ελεύθερος το 1970. Στη διάρκεια της εξορίας του δοκιμάστηκε σκληρά εξ αιτίας της σύλληψης των δύο παιδιών του φοιτητών της γεωπονικής, του Αντώνη και του Νίκου, που συνελήφθησαν για συμμετοχή σε αντιστασιακή οργάνωση και καταδικάστηκαν σε βαριές ποινές, 14 χρόνια ο Αντώνης και 4 χρόνια με αναστολή ο Νίκος, επειδή ήταν ανήλικος.

Στα σκληρά εκείνα χρόνια της απριλιανής λαίλαπας, ακόμη και η ύψιστη προς την πατρίδα υπηρεσία στις Ένοπλες Δυνάμεις κάθε Έλληνα εφήβου χρησιμοποιήθηκε απ’ τη χούντα των Συνταγματαρχών για την τιμωρία κάθε νέου που ο ίδιος ή η οικογένειά του είχαν προοδευτική πολιτική παράδοση ή είχαν εκδηλώσει την αντίθεσή τους στη δικτατορία, ακόμη και σε επίπεδο συζητήσεων στο καφενείο του χωριού. Έτσι πολλοί νέοι που στρατεύθηκαν στις διάρκεια της δικτατορίας βρέθηκαν ακόμη και στα κέντρα εκπαίδευσης να τιμωρούνται με κάθε μορφής καταπίεση μέσα στο στρατόπεδο, επειδή είχαν πρόβλημα με τα λεγόμενα «κοινωνικά τους φρονήματα».

Έχω καταγράψει περιπτώσεις νεοσύλλεκτων από τη Νάξο την περίοδο 1968-1970, οι οποίοι έτυχαν σκληρής μεταχείρισης (σωματικής και ψυχολογικής) στη διάρκεια της στρατιωτικής τους θητείας, επειδή αρνήθηκαν να παραστούν στην υποδοχή του Παττακού όταν επισκέφτηκε τη Νάξο ή επειδή είχαν αρνηθεί να εκφωνήσουν λόγο πανηγυρικό στη δοξολογία που με εντολή της χούντας έγινε επί τη διασώσει του δικτάτορα από την απόπειρα στις 13 Αυγούστου 1968 του Αλ. Παναγούλη εναντίον του. Σε ένα μεγάλο πανηγύρι του 15αύγουστου στη Νάξο (Αγιά) μετά τη λειτουργία θα γινόταν δοξολογία για τη διάσωση του δικτάτορα και έπρεπε κάποιος να εκφωνήσει λόγο.
Επιστρατεύτηκε κάποιος φοιτητής που ήταν εκεί και διατάχτηκε να μιλήσει στο τέλος της λειτουργίας. Ο φοιτητής αρνήθηκε, αλλά οι αρμόδιοι επέμειναν. Εκείνος όμως, για να αποφύγει οποιαδήποτε πίεση, έφυγε απ’ το πανηγύρι και επέστρεψε στο χωριό του. Τελικά μίλησε κάποιος γνωστός απόστρατος που ήταν εκεί.

Όταν μετά από μερικούς μήνες ο φοιτητής παρουσιάστηκε στον στρατό για να υπηρετήσει τη θητεία του, βρέθηκε μπροστά σε ένα «ατομικό φάκελλο κονωνικών φρονημάτων» ενημερωμένο ακόμη και για συζητήσεις στα καφενεία του χωριού, αλλά και για την εξαφάνισή του απ’ το συγκεκριμένο πανηγύρι και την άρνησή του να παραστεί στην υποδοχή του Παττακού.

Στη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας, εξ αιτίας αυτών των καταγγελιών, ο φοιτητής-πτυχιούχος πλέον, υπέστη διώξεις όπως πολύημερο εγκλεισμό στο πειθαρχείο του κέντρου εκπαίδευσης (Κόρινθος), διακριτική μεταχείριση, φυλακίσεις, ψυχολογικά και σωματικά καψόνια, δυσμενείς μεταθέσεις, διαρκή παρακολούθηση και έλεγχο ακόμη και των βιβλίων που διάβαζε.

Όταν αοπολύθηκε και θέλησε να διοριστεί στην β/θμια Εκπαίδευση έπρεπε να κάνει διαδικασία έκδοσης πιστοποιητικού κοινωνικών φρονημάτων, αλλά αρνήθηκε γνωρίζοντας το αποτέλεσμα και κατευθύνθηκε σε αναζήτηση εργασίας στην ιδιωτική εκπαίδευση και σε φροντιστήρια, όπου ακόμη τότε δεν ζητούσαν τέτοιο πιστοποιητικό.

Στις συνθήκες εκείνες βέβαια ο χαφιεδισμός ήταν σε έξαρση, ιδιαίτερα στα χωριά και πολλοί νέοι πλήρωσαν ακριβά όχι μόνο στον στρατό, αλλά και στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία τέτοιες πράξεις ατιμίας των ντόπιων χαφιέδων.
Αλλά δεν ήταν και λίγοι οι ναξιώτες που διώχτηκαν, βασανίστηκαν και φυλακίστηκαν για τις πολιτικές τους πεποιθήσεις ή για πράξεις τους εναντίον της δικτατορίας.