Χοιροσφραϊσματα στ Απεράθου

Ο χοίρος στ’ Απεράθου κατά το παρελθόν, ήταν το κατεξοχήν κατοικίδιο ζώο και αποτελούσε ένα σπουδαίο κεφάλαιο της απεραθίτικης οικιακής οικονονομίας. Το κάθε σπίτι είχε και τον χοίρο του, τον οποίο εξέτρεφε με μεγάλη φροντίδα. Ο χοίρος φωλιάζονταν μες στο ''κουμάσι'', δηλαδή σε ένα μικρό χαμηλοτάβανο αποθηκάκι που βρίσκονταν κάτω από τη σκάλα της αυλής. Έτρωγε ''αποπλύματα'', δηλαδή περισσέματα από......

τα φαγητά των ανθρώπων, βελανίδια και φλούδες φρούτων και
λαχανικών μέσα στη ''ούρνα'',δηλαδή μέσα σε ένα μαρμάρινο παλιό δοχείο. Μπαινόβγαινε ελεύθερα μέσα στο σπίτι και οι νοικοκυρές φρόντιζαν για την καθαριότητα του καθημερινά. Λένε μάλιστα, πως ο λόγος που οι Απεραθίτισσες γαλάχτιζαν ακόμα και τα μαρμάρινα μόρσα των πορτών, ήταν για να σκοτώνει ο ασβέστης τα μικρόβια που δημιουργούσε ''ο χοιρόλαιμος'' με το ξύσιμο του στις γωνίες.Συχνά τον άφηναν ελεύθερο να βοσκίσει μες στο χωριό και επέστρεφε μόνος του το βράδυ. Την περίοδο της πείνας και της κλεψιάς, ο χοίρος κοιμόταν για να είναι αφαλής, κάτω απ’την καριόλα μες στο μαεργειό του σπιτιού και για τον λόγο αυτό τις έκαναν τόσο ψηλές.
Το βάρος και το μέγεθος του χοίρου ήταν άμεσα συνδεδεμένο με την οικονομική ευρωστία του σπίτιου.Όταν ο χοίρος ξεπερνούσε τις εκατό οκάδες και δε χωρούσε πια να μπαινοβγαίνει στο κουμάσι, ανέβαινε το κοινωνικό κύρος του σπιτιού και ο νοικοκύρης θεωρούνταν ''καλονυκοκυούρης''.
Παρόλο που τα μέλη της οικογένειας δένονταν συναισθηματικά με τον χοίρο, αυτός προορίζονταν για σφαγή την Αποκριά.Ο κάθένας έσφαζε τον χοίρο του στην πόρτα του σπιτιού του για να τρέξει το αίμα στις σκάλες με αποτέλεσμα το ''χοιροσφράισμα'' να θυμίζει αρχαία θυσία.Τα ''χοιροσφραΐσματα'' ελάμβαναν χώρα στ’ Απεράθου την Κυριακή του Ασώτου και σε όλο το χωριό ακούγονταν οι φωνές των δυστυχισμένων χοίρων.Για το λόγο αυτό η εβδομάδα πριν την Κυριακή αυτή λέγεται ''Προφωνή'' και η σημερινή μέρα ''Προφωνό Σαββάτο'', ακριβώς επειδή είναι ''πριν από τις φωνές του χοίρου''.Τα χοιροσφραΐσματα, είναι μια τελετουργία αφού συνοδεύονταν με τραγούδι,χορό,φαγοπότι και ερωτική διάθεση όπως φανερώνουν τα παρακάτω κοτσάκια:
Έλα στα χοιροσφραΐσμα/τα και ας μου κάνεις πείσμα.
Έλα να φάμε τσ’ εμαθιές/κι ας ρίχτεις και αλλού μαθιές.
Πάρτη απ’τον χαδεμένο/χοίρο σας δε ανεμένω.
Μετά τη ''σφραΐδα'' του χοίρου, άρχιζαν τα ζαμπόνια, τα παστά, τα γλινερά και τα βούτυρα από τις μεζίνες, ενώ τα ρόστα της Τυρνής, η κεφαλή, τα άντερα και τα μπριζολάκια τρώγονταν φρέσκα μες στις Απόκριες.Την ίδια ώρα, τα μικρά παιδιά, φουσκώνουν τη φούσκα και την κάνουν μπαλόνι και οι μεγάλοι με τα δόντια και τα ποδάρια του χοίρου, ντύνονται μοσκάροι που θυμίζουν ακόλουθους του Διόνυσου.
Σε ανάμνηση των παλιών χοιροσφραϊμάτων, ο Σύλλογος μας κάθε χρόνο στην πλάτσα του χωριού αναβιώνει το έθιμο και πλήθος κόσμο απ’ όλη τη Νάξο αναβαίνει στ’ Απεράθου.

 Πολιτιστικός Σύλλογος Απεράθου τα "Φανάρια"