Η Αξωτοβουρλιωτισα ''Φιλιώ Χαϊδεμένου 1899-2007''

Nίκος Λεβογιάννης γράφει Η ΑΞΩΤΟΒΟΥΡΛΙΩΤΙΣΣΑ ΦΙΛΙΩ ΧΑΙΔΕΜΕΝΟΥ
Ο πατέρας της ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΙΔΕΡΗΣ ήταν Ναξιώτης από την Κόρωνο.
Η συγκλονιστική ιστορία της οικογένειάς της και της ίδιας δημοσιεύεται στο 3ο ΤΕΥΧΟΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΝΕΟΤΕΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΑΞΟΥ τόμος Β΄ του Ν. ΛΕΒΟΓΙΑΝΝΗ, που θα κυκλοφορήσει στο τέλος ΜΑΡΤΙΟΥ 2016
Στο ίδιο τεύχος δημοσιεύεται η ιστορία και άλλων Αξωτοβουρλιωτών: του ΜΑΝΩΛΗ ΑΞΙΩΤΗ, της οικογένειας ΚΟΡΡΕ από την Κωμιακή, του ΚΩΝ. ΜΑΝΩΛΑ-ΜΠΟΛΣΕΒΙΚΟΥ από την Κόρωνο ιδρυτή του σωματείου ΣΜΥΡΙΔΩΡΥΚΤΩΝ ΟΡΜΟΥ ΛΥΩΝΟΣ....

Το συγκεκριμένο επεισόδιο της σειράς εκπομπών της ΕΡΤ, είναι αφιερωμένο στην Μικρασιάτισσα ΦΙΛΙΩ ΧΑΪΔΕΜΕΝΟΥ. Η ΦΙΛΙΩ ΧΑΪΔΕΜΕΝΟΥ, η «γιαγιά Φιλιώ» των 102 ετών, μιλά με νοσταλγία για τη Μικρά Ασία, τα χρόνια της παιδικής και εφηβικής της ηλικίας στα Βουρλά, για την οικογένειά της και την καθημερινή τους ζωή στη Μικρά Ασία. Αφηγείται με λεπτομέρεια την άφιξη του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη τον Μάϊο του 1919 και τη λαμπρή υποδοχή των Μικρασιατών. Με συγκίνηση θυμάται τα γεγονότα μετά την υποχώρηση του ελληνικού στρατού, όπως τα έζησε η ίδια και η οικογένειά της στα Βουρλά, περιγράφει τις τουρκικές σφαγές και τον εκτοπισμό της οικογένειάς της, την φυγή από τη Σμύρνη, την άφιξή της στον Πειραιά. Τέλος, κάνει λόγο για τον αγώνα της για τη διάσωση της μικρασιάτικης μνήμης και για τη δημιουργία μνημείου στην Αθήνα προς τιμήν των Μικρασιατών, και αφηγείται την επιστροφή της-στα 96 της χρόνια-στα Βουρλά, για να φέρει πέτρα και χώμα από την πατρίδα της, που τοποθέτησε στην κρύπτη του μνημείου. Η συγκινητική της μαρτυρία και η αφήγηση πλαισιώνονται από πλούσιο αρχειακό οπτικοακουστικό υλικό.
Παρασκευή, 1 Ιανουαρίου 1999 Αρχείο ΕΡΤ

Ερευνα : Δήμητρης Τσακιλτζής (Για την Διάδοση & Διάσωση του Μικρασιατικού Πολιτισμού - Για την Μνήμη της αγαπημένης μας γιαγιάς Φιλιώς Χαιδεμένου)

 Η Φιλιώ Χαϊδεμένου γεννήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 1899 στα Βουρλά της Μικράς Ασίας, κοντά στη Σμύρνη. Βίωσε τη Μικρασιατική Καταστροφή και εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα. Όμως δεν ξέχασε τον τόπο της και ορκίστηκε να κάνει κάτι για να μην ξεχαστεί ποτέ η Μικρά Ασία, ο ελληνισμός της και ο ιδιαίτερος πολιτισμός της.
Συμμετείχε ενεργά σε προσφυγικά σωματεία και παράλληλα, από τις αρχές της δεκαετίας του 90', άρχισε να συλλέγει, με προσωπικό κόπο, κειμήλια με σκοπό την ίδρυση Μουσείου Μικρασιατικού Ελληνισμού.
Η έκθεση στεγάζεται μέχρι το 1999 στο κτίριο του Παλιού Δημαρχείου, το οποίο όμως πλήττεται από το σεισμό. Τα εκθέματα μένουν αποθηκευμένα μέχρι το 2002, όταν και μεταφέρονται στο κτίριο του Παγκόσμιου πολιτιστικού Ιδρύματος Ελληνισμού της Διασποράς (Π.Π.Ι.Ε.Δ) ¨Ανδρέας Παπανδρέου¨.
Όμως η Φιλιώ Χαϊδεμένου δεν επαναπαύεται. Επισκέπτεται προσωπικά τον πρωθυπουργό, και τότε --παράλληλα- υπουργό Πολιτισμού, Κώστα Καραμανλή και τον παρακαλεί να κάνει τις απαραίτητες ενέργειες, έτσι ώστε η απλή έκθεση των κειμηλίων, που ήδη υπήρχε, να αποκτήσει τη μορφή του μουσείου, σύμφωνα με τις αρχές της μουσειολογίας.
Ο πρωθυπουργός εκπληρώνει την επιθυμία της και το 2005 το Υπουργείο Πολιτισμού (Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς), σε συνεργασία με το Δήμο Νέας Φιλαδέλφειας, αναλαμβάνει την αναδιαμόρφωση του χώρου και την επανέκθεση των κειμηλίων.
Το Μουσείο Μικρασιατικού Ελληνισμού ¨Φιλιώ Χαϊδεμένου¨, με τη νέα του μορφή, εγκαινιάζεται από τον πρωθυπουργό στις 2 Απριλίου 2007.
Η Φιλιώ Χαϊδεμένου «αναπαύθηκε» στις 4 Ιουνίου 2007, σε ηλικία 107 ετών, έχοντας δει το όνειρό της για το Μουσείο Μικρασιατικού Ελληνισμού να γίνεται πραγματικότητα.